در حالی که صنعت داروسازی ایران در حوزه‌های تولید، فروش و بازاریابی پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشته است، اما به باور کارشناسان، «منابع انسانی» همچنان یکی از حلقه‌های مغفول در زنجیره توسعه این صنعت به‌شمار می‌رود. دکتر حسن فرضی، متخصص منابع انسانی در گفت‌و‌گو با مجله خبری غذا و دارو به بررسی وضعیت موجود، چالش‌ها و راهکارهای توسعه این حوزه پرداخته است.
وضعیت منابع انسانی در صنعت دارو
دکتر فرضی با اشاره به وضعیت فعلی منابع انسانی در صنعت داروسازی ایران گفت: در حال حاضر منابع انسانی در ایران بیشتر جنبه اداری دارد. در مقایسه با رویکردهای بین‌المللی، از حوزه‌هایی مانند مالی، فروش و بازاریابی عقب‌تر است. بنابراین منابع انسانی حدود پنجاه سال از مارکتینگ و چند سال از حوزه مالی عقب مانده است. در حالی‌که در حوزه‌های مالی و بازاریابی رشد داشته‌ایم، ذهنیت مدیران ارشد نسبت به منابع انسانی هنوز به‌روز نشده است.
وی افزود: «در صنعت دارو، با وجود اینکه صنعتی علمی و تکنولوژی‌محور است، منابع انسانی همچنان در سطح اداری باقی مانده است. اگرچه در مقایسه با برخی صنایع پتروشیمی وضعیت بهتری دارد، اما در مجموع هنوز از سطح ایده‌آل فاصله دارد.»
دلایل اصلی عقب‌ماندگی
این متخصص منابع انسانی دو عامل را در وضعیت کنونی مؤثر دانست: « یکی، نگرش مدیران عامل و رهبران کسب‌وکار، یعنی بسیاری از مدیران هنوز منابع انسانی را صرفاً برای جذب نیرو و انجام امور اداری می‌دانند. انتظار آن‌ها از این واحد، استعدادیابی یا جانشین‌پروری نیست، بلکه بیشتر تمرکز بر قرارداد و پرداخت است. دوما، ضعف دانش تخصصی در بدنه منابع انسانی. به این معنا که منابع انسانی فقط قانون کار و آیین‌نامه نیست. افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، باید نگاه تحلیلی و توسعه‌محور داشته باشند. در سال‌های اخیر پیشرفت‌هایی حاصل شده، اما هنوز کافی نیست.»
تأثیر ساختار دولتی و اقتصاد متمرکز
او در ادامه با اشاره به ساختار اقتصادی کشور گفت: «نمی‌توان منابع انسانی را از شرایط کلان اقتصادی جدا کرد. اقتصاد ما بسیار دولتی است، و در صنعتی مانند دارو که قیمت‌گذاری و قانون‌گذاری کاملاً تحت نظارت دولت است، این نگاه به منابع انسانی نیز منتقل می‌شود. بنابراین واحد منابع انسانی باید خودش پیشگام انگیزش و تغییر در سازمان باشد.»
شرکت‌های دانش‌بنیان؛ فرصت و چالش
دکتر فرضی در خصوص شرکت‌های دانش‌بنیان و High-tech نیز اظهار کرد: «این شرکت‌ها از نظر نگرش، شرایط بهتری دارند؛ اما چالش آن‌ها زمان‌بر بودن بازدهی فعالیت‌های منابع انسانی است. برخلاف مالی یا فروش که نتیجه در کوتاه‌مدت دیده می‌شود، تأثیر منابع انسانی میان‌مدت یا بلندمدت است. همین امر گاهی باعث می‌شود استارتاپ‌ها صبر لازم برای این فرآیند را نداشته باشند.»
راهکارهای پیشنهادی
وی سه راهکار عملی برای بهبود وضعیت منابع انسانی در صنعت دارو پیشنهاد داد:
یک: تقویت باور مدیران و قانون‌گذاران به اهمیت منابع انسانی و ایجاد کمیته‌های تخصصی منابع انسانی در نهادهای صنفی و صندوق‌های صنعت دارو. دو: سرمایه‌گذاری بلندمدت در توسعه نیروی انسانی، از جمله طراحی برنامه‌های جانشین‌پروری، آموزش و مسیر پیشرفت شغلی. سه: ارتقای سطح علمی و مهارتی مدیران منابع انسانی از طریق آموزش‌های تخصصی و تجربه‌محور.»
این متخصص بیان کرد: «در سال‌های اخیر پدیده‌ای به نام “سلبریتی‌های منابع انسانی” شکل گرفته است؛ افرادی که صرفاً در پنل‌ها و همایش‌ها سخنرانی می‌کنند اما از میدان عمل فاصله دارند. منابع انسانی واقعی باید در عمل مهارت‌آفرینی کند، نه فقط در تئوری.»
نقش ایران‌فارما در توجه به منابع انسانی
دکتر فرضی در پایان درباره نمایشگاه ایران‌فارما گفت: «ایران‌فارما مهم‌ترین رویداد صنعت داروی کشور است و خوشبختانه در سال‌های اخیر، مباحث منابع انسانی در قالب کارگاه‌ها و پنل‌های تخصصی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. با این حال هنوز جای کار بسیاری وجود دارد. پیشنهاد من این است که دو یا سه کارگاه تخصصی ویژه مدیران عامل و فعالان صنعت در این زمینه برگزار شود تا این مباحث عمق بیشتری پیدا کند.»
وی از برگزارکنندگان ایران‌فارما و سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران تشکر کرد و افزود: «امیدوارم این گفت‌وگوها و کارگاه‌ها ادامه پیدا کند تا منابع انسانی در صنعت دارو به جایگاه واقعی خود برسد.»