یادداشت دکتر امیرمحمد دهقان – دبیر انجمن تامین‌کنندگان پلاسما و داروهای پلاسمایی
چندی پیش خبرگزاری فارس در اقدامی ستودنی، به نفع منافع ملی و در راستای آگاه‌سازی عمومی و پیگیری مطالبات مردمی، اقدام به انتشار فهرستی هزارنفره از افراد حقیقی و حقوقی که تعهدات ارزی مربوط به صادرات را به کشور بازنگردانده‌‌اند کرده است.
در این فهرست که از سوی یکی از اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی منتشر شده است، تمامی شرکت‌ها یا افراد متهم به کسب درآمد نامشروع به دلیل بازنگرداندن ارز مورد تعهد به بانک مرکزی شده‌اند.
برخورد با تمام افراد و شرکت‌هایی که تعهدات ارزی حاصل از فروش محصول به کشوری دیگر و دریافت ارز به ازای آن را ایفا نکرده‌اند خواست عمومی مردم است و انجمن پلاسما هم جزئی از مردم بوده و خواستار همین برخوردهاست.
با این حال از آنجال که نام شرکت‌هایی که در حوزه جمع‌آوری پلاسما فعالیت می‌کنند نیز در این فهرست به چشم می‌خورد، بهتر است دراین‌باره توضیحاتی ارائه شود.
نکته‌ای که باید توجه داشت این است که در همین فهرست، چهار مبلغ جلوی نام هر فرد یا شرکت قید شده است: جمع صادرات، جمع مبلغ تعهد، جمع بازگشت ارز و مجموع عدم بازگشت ارز از صادرات. اگر یک‌بار با توجه به ستون دوم جلوی نام‌ها (ستون مبلغ تعهد) دنبال عدد صفر بگردیم و به اسامی قیدشده توجه کنیم، متوجه خواهیم شد که مبلغ مربوط به تعهد ارزی درباره چه شرکت‌هایی، «صفر» قید شده است و همین‌جاست که نام شرکت‌های پلاسمایی هم دیده می‌شود.
شاید دانستن این نکته ضروری باشد که تمامی این شرکت‌ها در قراردادهایی موسوم به حق‌العمل‌کاری بدون آن‌که چیزی را فروخته باشند، پلاسما را به‌صورت امانی به‌مثابه ماده اولیه به خارج از کشور ارسال می‌کنند و بدون دریافت ارز بابت پلاسمای ارسالی، داروهای پلاسمایی مشتق از همان پلاسما را وارد می‌کنند. درنتیجه بدیهی است که هیچ‌یک از این شرکت‌ها روش رفع تعهد ارزی از طریق بازگرداندن ارز در قالب حواله‌های ارزی را انجام نمی‌دهند.
به‌جای این کار، تعهدات ارزی تمامی این شرکت‌ها زمانی انجام خواهد شد که پالایشگر خارجی داروهای تولید شده از پلاسمای امانی ارسال شده که در گمرک نیز ثبت شده است را به ایران بازمی‌گرداند، مستندات آن به سازمان غذا و دارو اعلام می‌شود و پس از تأیید گمرک و با اعلام به بانک مرکزی، رفع صورت می‌پذیرد.
فرآیند پالایش و بازگشت داروهای مشتق از پلاسما به کشور به دلیل روش تولید داروهای مشتق از پلاسما، که به‌صورت مرحله به مرحله و همراه با آزمایش‌های زمان‌بر در هر مرحله است، طولانی بوده و درنتیجه شرکت‌هایی که با اتکای به این نوع قرارداد، نیاز کشور به داروهای مشتق از پلاسما را رفع می‌کنند، در بازه‌های زمانی معینی تعهدات ارزی خود را انجام نداده‌اند زیرا پولی ردوبدل نشده و منتظر بازگشت محصول به کشورند.
اگر شما هم فهرست را دیده باشید ملاحظه خواهید کرد که خوشبختانه در ستونی که مربوط به مبلغ تعهد ارزی مربوط به «درمان‌آرا»، «دارو پلاسما ایرانیان»، «شرکت پالایش» و «پژوهش خون»، «بیو دارو» و «دایا آرین دارو» است؛ عدد صفر قید شده است.
بنابراین به نظر می‌رسد ضمن اینکه فهرست منتشر شده می‌تواند با دقت نظر بیشتری مورد بررسی قرار گیرد، نام شرکت‌های پلاسمایی نیز نباید هم‌ردیف اسامی بزرگی که با عدم رفع تعهدات ارزی خود از سفره ایرانیان کاسته‌اند، قرار گیرد.
پی‌نوشت: گفتنی است خبرگزاری فارس در مطلبی به نقل از حسین صمصامی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با عنوان «انتشار اسامی هزار نفری که از جیب هر خانوار ٨٢ میلیون برداشتند»، با طرح این موضوع که از سال ۱۳۹۷ تا چهار‌ماهه ابتدایی سال جاری، مبلغ ۹۵ میلیارد دلار از ارز حاصل از صادرات غیرنفتی به کشور بازنگشته است، اقدام به انتشار نام بدهکاران ارزی کشور که تعهدات ارزی خود را انجام نداده‌اند کرده بود.